BELİRSİZ İNTEGRAL
A. DİFERANSİYEL KAVRAMI
x in sonsuz küçük değişimi dx şeklinde gösterilir. Buna x değişkeninin diferansiyeli denir.
Fonksiyondaki değişim dy ile gösterilir.
dy = f '(x)dx ifadesine y = f(x) fonksiyonunun diferansiyeli denir.
B. BELİRSİZ İNTEGRAL
Türevi f(x) veya diferansiyeli f(x)dx olan F(x) fonksiyonuna f(x) in belirsiz integrali denir ve
şeklinde gösterilir.
 sembolüne integral işareti, f(x) fonksiyonundan F(x) + c fonksiyonunun bulunmasını sağlayan işleme integral alma işlemi,
F(x) + c fonksiyonuna da f(x) in ilkel fonksiyonu denir.
Uyarı
|
f(x) in integralini bulmak, türevi f(x) e eşit olan fonksiyonu bulmaktır.
|
C. İNTEGRAL ALMA KURALLARI
Kural
|
n ¹ 0 olmak üzere,
|
Kural
Kural
Kural
Kural
Kural
Kural
Kural
D. İNTEGRAL ALMA YÖNTEMLERİ
1. Değişken Değiştirme Yöntemi
İntegrali alınan fonksiyon f(u)du gibi daha basit bir ifadeye dönüştürülerek integral alınır.
Kural
|
n ¹ –1 olmak üzere,
|
Kural
Kural
|
 den başka köklü ifade içermeyen fonksiyonların integralini hesaplamak için, x = a × sint değişken değiştirmesi yapılır.
|
Kural
|
 den başka köklü ifade içermeyen fonksiyonların integralini hesaplamak için,  değişken değiştirmesi yapılır.
|
Kural
|
 den başka köklü ifade içermeyen fonksiyonların integralini hesaplamak için,
x = a × tant
değişken değiştirmesi yapılır.
|
Kural
|
 köklü ifadelerini içeren fonksiyonların integrallerini hesaplamak için
E.k.o.k.(m, n) = p
olmak üzere,
ax + b = tp
değişken değiştirmesi yapılır.
|
2. Kısmî İntegrasyon Yöntemi
u = f(x)
v = g(x)
olsun. u × v nin diferansiyeli,
d(u × v) = du × v + dv × u
olur. Buradan,
u × dv = d(u × v) – v × du
olur. Her iki tarafın integrali alınırsa,
Uyarı
|
Kısmî integralde u nun ve dv nin doğru seçilmesi çok önemlidir. Seçim doğru yapılmazsa, çözüme yaklaşmak yerine, çözümden uzaklaşılır.
Türev ve integral alma bilgileri ışığında, seçim sezgisel olarak yapılabilir. Ancak, kolaylık sağlayacağı için aşağıdaki kuralı göz önüne alabilirsiniz.
|
Kural
|
integrallerinde;
seçimi yapılır.
seçimi yapılır.
|
Sonuç
|
 n bir doğal sayı olmak üzere,
f(x) bir polinom fonksiyon olmak üzere,
|
3. Basit Kesirlere Ayırma Yöntemi
P(x) ve Q(x) ortak çarpanı olmayan iki polinom olsun.
 integrali, vereceğimiz iki yöntemden biriyle sonuçlandırılır.
a. P(x) in derecesi Q(x) in derecesinden büyük ya da eşit ise;
P(x) in derecesi Q(x) in derecesinden büyük ya da eşit ise P(x), Q(x) e bölünür.
b. P(x) in derecesi Q(x) in derecesinden küçük ise;
P(x) in derecesi Q(x) in derecesinden küçükse ifade basit kesirlere ayrılır.
4. Trigonometrik Özdeşliklerden Yararlanarak İntegral Alma Yöntemi
Kural
|
sin x ve cos x in çift kuvvetlerinin çarpımı biçimindeki integrallerde şu iki özdeşlik kullanılır:
|
Kural
|
biçimindeki integralleri aşağıdaki özdeşlikler yardımıyla sonuçlandırırız.
|
İNTEGRALİN UYGULAMALARI
A. İNTEGRAL İLE ALAN ARASINDAKİ İLİŞKİ
Aşağıdaki şekilde y = f(x) eğrisi y = g(x) eğrisi x = a ve x = b doğrusu arasında kalan taralı bölge verilmiştir.
Bölge (ya da eğriler) hangi konumda olursa olsun, yukarıdaki eğrinin denkleminden aşağıdaki eğrinin denkleminin çıkarılmasıyla oluşan belirli integral, bölgenin alanını ifade etmektedir.
Bu sayfadan sonraki sayfada verilen şekilde x = f(y) eğrisi x = g(y) eğrisi y = a ve y = b doğrusu arasında kalan taralı bölge verilmiştir.
Bölge (ya da eğriler) hangi konumda olursa olsun, sağdaki eğrinin denkleminden soldaki eğrinin denkleminin çıkarılmasıyla oluşan belirli integral, bölgenin alanını ifade etmektedir.
Kural
|
1. Hangi konumda olursa olsun, alan daima pozitif bir reel sayı ile ifade edilir.
2. Belirli integralin değeri bir reel sayıdır.
3. İntegral ile alan ilişkilendirilirken,
a. Alan x ekseninin üst kısmındaysa, alanı ifade eden sayı integrali de ifade eder.
b. Alan x ekseninin alt kısmındaysa, alanı ifade eden sayının toplama işlemine göre tersi integrali ifade eder.
|
Kural
|
 y = f(x) parabolünün tepe noktasının apsisi r ordinatı
k; x = f(y) parabolünün tepe noktasının apsisi n ordinatı m dir.
Yukarıda solda verilen parabolde taralı alan,
Yukarıda sağda verilen parabolde taralı alan,
|
Yandaki şekilde y = f(x) fonksiyonunun grafiği verilmiştir. Taralı alan,
|
|
Bu kurallar bütün paraboller için geçerlidir.
|
Kural
|
Şekilde y = f(x) fonksiyonunun grafiği verilmiştir.
|
B. İNTEGRAL İLE HACİM ARASINDAKİ İLİŞKİ
Kural
|
|
y = f(x) eğrisi,
x = a, x = b doğruları ve x ekseni ile sınırlanan bölgenin (Taralı bölge) x ekseni etrafında 360° döndürülmesiyle oluşan dönel cismin hacmi:
|
|
Kural
|
|
x = g(y) eğrisi,
y = c, y = d ve y ekseni tarafından sınırlanan bölgenin (Taralı bölge) y ekseni etrafında 360° döndürülmesiyle oluşan dönel cismin hacmi:
|
|
Kural
|
|
y = g(x) eğrisi,
x = a, x = b ve y = f(x) tarafından sınırlanan bölgenin (Taralı bölge) x ekseni etrafında 360° döndürülmesiyle oluşan dönel cismin hacmi:
|
|
Kural
|
|
x = f(y) eğrisi,
y = c, y = d ve x = g(y) tarafından sınırlanan bölgenin (Taralı bölge) y ekseni etrafında 360° döndürülmesiyle oluşan dönel cismin hacmi:
|
|
|
